1961 yılında Dr. Nejat F. Eczacıbaşı’nın öncülüğünde kurulan Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti, Türkiye’de hem farklı konularda tartışma ortamlarının yaratılmasına öncülük etmiş hem de düzenlediği konferans, panel ve toplantılar, yayınladığı kitaplarla ülkemizin karar organlarına yardımcı olmaya çalışmıştır. 1990’lara gelindiğinde dönemin dengeleri bunun ötesinde bazı çalışmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermiş, bulguya dayalı politika önerisi üretmeyi amaçlayan benzeri girişimler kimi üniversite ve sivil toplum örgütlerinde başlatılmıştır. Böyle bir değişme ve yenilenme ihtiyacı, Konferans Heyeti’nin zengin deneyim ve birikimi üzerine yeni bir yapının kurulmasını zorunlu kılmış, 1994 yılında Ekonomik ve Sosyal Etütler Konferans Heyeti’nin Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) ismiyle bir düşünce kuruluşuna dönüştürülmesine karar verilmiştir.

TESEV kurulduğu 1994’ten 2004 yılına kadar yoksulluk, ekonomi, sektör politikaları ile ilgili önemli raporlara imza atmıştır. 2004 yılının başında faaliyet alanlarını görece değiştirerek üç başlık altında belirleme kararı aldı: Demokratikleşme, İyi Yönetişim, ve Dış Politika. Her üç başlık için kanaat önderleri ve akademisyenlerden oluşan danışma kurulları ve programlardan sorumlu kadrolar oluşturulmuştur.

2015 yılında gerçekleşen Olağan Genel Kurul’da TESEV’in yeni Yönetim Kurulu seçilmiş ve yeni araştırmacı kadrosu göreve getirilmiştir. Bu dönemde TESEV’in çalışma alanlarına Sosyal Eşitsizlikler ve Kapsayıcılık, Sürdürülebilir Kalkınma alanları eklenmiş; kent yönetişimi ve toplumsal cinsiyet konulu çalışmalara ağırlık verilmeye başlanmıştır. Teknolojik dönüşümlerin bilgi üretim ve paylaşım mekanizmalarını doğrudan etkilediği bu dönemde, kent politikasına katkı sunmak amacıyla ürettiği veriye dayalı dijital araçlar TESEV’in çalışmaları arasında öne çıkmıştır.

TESEV 2012 yılından bu yana Düşünce Kuruluşları Küresel Endeksi sonuçlarına göre en iyi ve kamu politikalarına en çok etki eden düşünce kuruluşları listesinde bölgesinde ve dünyada üst sıralarda yer almaya devam ederken, Türkiye’den bu listelere en yüksek sırada giren düşünce kuruluşudur.